Η κρητική διάλεκτος συγγενεύει με το ιδίωμα της Πελοποννήσου και των Κυκλάδων, ενώ η κυπριακή ανήκει στο νοτιοανατολικό ιδίωμα μαζί με το σύμπλεγμα των Νοτίων Σποράδων. παρουσιάζει ωστόσο ορισμένα κοινά στοιχεία με τα ιδιώματα της Μικράς Ασίας, της Νότιας Ιταλίας και της Κρήτης. Οι ομοιότητες μεταξύ της κρητικής και της κυπριακής διαλέκτου εμφανίζονται πιο έντονες κατά τη μεσαιωνική περίοδο, οπότε και τα δύο νησιά βρίσκονταν υπό την κυριαρχία δυτικών δυνάμεων: των Βενετών και των Φράγκων. Ενδεχομένως μάλιστα να είχε πυκνώσει τότε και η επικοινωνία μεταξύ τους. Προκειμένου να διαπιστωθεί ο βαθμός σύγκλησης των δύο διαλέκτων παραλληλίζονται φωνητικά και μορφολογικά στοιχεία τους, με βάση τα λογοτεχνικά κείμενα της εποχής και άλλα γλωσσικά μνημεία.