Από το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα ως την οθωμανική κατάκτηση η Κρήτη ακολουθεί ως προς τις πνευματικές εκδηλώσεις και τις γενικότερες ιστορικές συνθήκες μια πορεία ανάλογη με εκείνη που είχαν ακολουθήσει οι χώρες της δυτικής Ευρώπης. Τα νέα ρεύματα της Αναγέννησης και της όψιμης Αναγέννησης συντίθενται με τις βυζαντινές επιβιώσεις. Διαφοροποιούνται έτσι οι εκφραστικοί τρόποι, εισάγονται νέα γραμματολογικά είδη κι ανανεώνεται το ύφος της κρητικής λογοτεχνικής παραγωγής. Οι δημιουργοί προέρχονται από τα μέσα και ανώτερα στρώματα μιας ακμαίας κοινωνίας αστικής με έντονα ελληνικό χαρακτήρα. Η εσφαλμένη εντύπωση ότι η κρητική λογοτεχνία είναι δημιουργία λαϊκή οφείλεται στη σύγχυσή της με το δημοτικό τραγούδι και στη μεταμόρφωση του αστικού πολιτισμού της Κρήτης του 1600 σε λαϊκό πολιτισμό στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.